U SUBOTICI ODRŽANA "DUŽIJANCA”

Svečanost hlebu i žitu

Subotica, 11. avgusta - Kao i svake godine u ovo vreme, u Subotici je danas održana tradicionalna svečanost posvećena hlebu od novog žita, “Dužijanca”, u organizaciji Hrvatskog kulturnog centra “Bunjevačko kolo” i SO Subotica. U prisustvu potpredsednika Vlade Srbije Jožefa Kase i brojnih gostiju, predstavnika diplomatskog kora Austrije, Brazila, Mađarske i Hrvatske te delegacije grada Zagreba na čelu s predsednicom Gradske skupštine Moranom Paliković-Gruden kao i poglavara verskih zajednica i predstavnika okružne i opštinske vlasti, predsedniku SO Subotice Ištvanu Išpanoviču su, kako tradicija nalaže, prvi hleb od novog žita predali najlepši risarski par 2002. godinu, odnosno bandaš i bandašica Biserka Jaramazović i Marin Bašić.

Živopisnoj svečanoj paradi članova KUD-ova, čak i iz Bosne i Hercegovine, te Hrvatske, Mađarske i Francuske, pored domaćih u najčešće unikatnim nošnjama koje se samo ovakvom prilikom mogu videti, prethodile su i mnoge druge manifestacije kao što su izložbe radova slamarki, književne večeri, koncert KUD-ova, konjske trke i uobičajeno takmičenje u starinskom načinu košenja i vezivanja žita.

OKONČAN KONKURS POKRAJINSKOG SEKRETARIJATA ZA UPRAVU, PROPISE I NACIONALNE MANJINE

Finansijska pomoć manjinskim udruženjima

Najviše novca organizacijama vojvođanskih Mađara. - Najveću svotu primiće Savet festivala rumunske muzike i folklora iz Toraka. - Pare će dobiti i organizatori proslave 200 godina Kovačice, savezi mađarskih skautkinja i skauta, Liga vojvođanske omladine iz Kovačice i mnogi drugi

Konkurs za dodelu finansijske pomoći društvenim organizacijama i udruženjima građana - pripadnika nacionalnih manjina u Vojvodini za drugo polugodište 2002. godine, okončan je, saopštio je Pokrajinski sekretarijat za upravu, propise i nacionalne manjine. Manjinska udruženja novac su dobila za obavljanje redovne delatnosti, zatim za pripremu projekata i manifestacija, kao i za nabavku opreme i investiciona ulaganja. Najviše para, shodno proporcionalnoj zastupljenosti, dobile su mađarske manjinske organizacije. Rezultati konkursa objavljeni su i na internet adresi pokrajinske administracije.
Po 10.000 dinara za redovne delatnosti dobili su sledeće organizacije mađarske nacionalne manjine: Mađarski kulturni centar “Nepker”, Mađarski folklorni centar, Vamadis - Savez mađarskih učenika Vojvodine i Civilno društvo “Arač”, svi iz Subotice, zatim Društvo za negovanje tradicija “Vadvirag” i Kulturno društvo “Aranjkapu” iz Ade, bajmočki Mađarski kulturno-umetnički centar “Doža Đerđ”, Krug kulture “Dr Kiš Emre” iz Bačkog Petrovog Sela, Kulturno-umetničko društvo “Eđšeg” iz Kikinde, apatinsko Udruženje građana “Abraham Pal”, Udruženje građana “Zlatna buba” iz Vrbice, kulturno-umetnička društva po imenu “Petefi Šandor” iz Dobrodola, Kaća, Šatrinaca, Bečeja, Mužlje, i Pančeva. Istu svotu dobili su i novosadsko Društvo za mađarski jezik Vojvodine, Novosadsko pozorište - Ujvideki sinhaz, kao i odeljenje Saveza mađarskih učenika - Vamadis u glavnom gradu pokrajine, zatim Mađarsko kulturno - umetničko društvo “Feher Ferenc” iz Rumenke, horgoško Kulturno - prosvetno društvo “Bratstvo”, Mađarsko KUD “Tamaši Aron” iz Vojlovice i Klub Torđana. “Malom princu” iz Kikinde biće uplaćeno osam hiljada, Kulturno prosvetnom društvu “Bratstvo” iz Martonoša - 12, a KUD-ovima “Petefi Šandor” iz Maradika i Torde po 20.000 dinara.
Hrvatsko kulturno prosvetno društvo “Stjepan Radić” iz Slankamena dobiće je 10.000, a Hrvatsko akademsko društvo sa sedištem u Subotici 20.000 dinara. Subotička Udruga građana “Krov” dobila je tri, KPD “Silvije Strahimir Kranjčević” iz Bačkog Breg pet, a somborsko HKUD “Vladimir Nazor” 15 hiljada dinara.
Po 10.000 biće isplaćeno kulturno-prosvetnim društvima “Đura Kiš“ i “Jednota” iz Šida, odnosno Gložana, 20.000 bačkopetrovačkoj Matici Slovačkoj u Jugoslaviji i Domu kulture “3. oktobar” u Kovačici. Alibunarski “Pozorišni dani” dobiće pet, KUD “Đorđe Košbuk” iz Vojvodinaca 10, a Rumunsko društvo (Fondacija) za etnografiju i folklor, sa sedištem u Novom Sadu - 15 hiljada dinara.

Podsticaj "Iskricama” Na ovom spisku pojavljuju i neka nova imena, poput “Šarenih iskrica”, Đačke scene Novosadskog pozorišta. Iskrice će od poreskih obveznika u Vojvodini dobiti 10.000 dinara, baš kao i Mađarski kulturni centar “Nepker” iz Subotice, čokansko Kulturno društvo “Mora Ferenc”, Zavičajna radionica iz Torde, “Vadvirag” i “Aranjkapu” iz Ade, Moravički intelektualni forum iz Stare Moravice, KUD-ovi “Bratsvo - jedinstvo” i “Adi Endre” iz Bajše, odnosno Tornjoša i Udruženje građana “Zetna” iz Sente. Jedno drugo novosadsko pozorište - Salašarsko, dobiće 20.000, koliko i Ujvideki sinhaz, a Dramsko - kulturno udruženje “Graca Janoš“ iz Novog Orahova 8.000 dinara. Po 10 hiljada više na računu imaće i “Arač” iz Torde, senćansko UG “NJari mozi”, KUD-ovi “Adi Endre” iz Stare Moravice” i “Petefi Šandor” iz Trešnjevca, Mađarski kulturno umetnički centar “Doža Đerđ” iz Bajmoka, Krug kulture “Dr Kiš Emre” iz Bačkog Petrovog Sela”, kao i vršačko Mađarsko KUD “Petefi Šandor”.

Pomoć za obavljanje svojih redovnih aktivnosti dobile su i četiri romske organizacije: Društvo Roma iz Žitišta (12.000 dinara), Udruženje Roma - lovara iz Debeljače (10.000), subotički Kulturni centar Roma (10.000) i Savez udruženja Roma Vojvodine (8.000). Bunjevačkoj matici u Subotici i Domu kulture u Ruskom Krsturu pomoćiće se sa 20.000, novosadskim Savezu Rusina i Ukrajinaca i Rusinskom KPD, kao i Rusinskom narodnom teatru “Đađa” iz Krstura sa po pet, a Matici rusinskoj iz istog mesta sa 15.000 dinara. Budžet Jugoslovensko - makedonskog društva “Šar planina” iz Novog Sada i vrbaskog KPD “Karpati” uvećaće se za po 10.000, a Društva za ukrajinski jezik, književnost i kulturu iz glavnog grada Vojvodine za 20.000 hiljada dinara. Nemačka društva dobiće po 4.000 dinara - Nemačko udruženje “Donau” iz Novog Sada, subotički Nemački narodni savez, Nemačko udruženje “Karlovic” iz Sremskih Karlovaca i Udruženje Nemaca opštine Odžaci, a ista svota sleduje i UG “Adam Berenc” iz Apatina. KUD banatskih Bugara “Ivanovo 1868” iz Ivanova dobiće pet hiljada, Bugarsko kulturno društvo “Trandafer” iz Belog Blata 15.000, Matica češka “Češka beseda” iz Bele crkve i novosadska Matica Aškalija po 20.000, koliko će - na ravne časti - podeliti novosadska i zrenjaninska jevrejska opština. Po 10.000 dinara više u kasi imaće i dva multikulturne organizacije: Kulturno - prosvetno društvo “Jedinstvo - Ežđeg” iz Bajmoka i novosadski Interkulturalni omladinski centar.
Pomoć za projekte i organizovanje manifestacije primiće i: Novosadski centar za mađarsku kulturu (20.000), Savez skautkinja i skauta vojvođanskih Mađara iz Mužlje (8.000), Narodno pozorište - Nepsinhaz iz Subotice (20.000), kikindsko KUD “Eđšeg” i apatinsko UG “Abraham Pal” po 10.000 hiljada, Vojvođanska mađarska omladina sa sedištem u Subotici (20.000), Mađarski kulturni krug “Tisasentmikloš“ iz Ostojićeva (10.000), subotičko MTT Naučno društvo za hungarološka istraživanja (20.000) i kanjiški kamp pisaca (10.000).Od udruženja Mađara u Pokrajini po 10.000 primiće još maloiđoško Udruženje vaspitača i prosvetnih radnika vojvođanskih Mađara, Društvo za mađarski jezik “Sarvaš Gabor” iz Ade, subotičko pozorište “Kostolanji Deže” i Savez skauta vojvođanskih Mađara Severnobačkog okruga, po 20.000 novosadsko Društvo za mađarski jezik Vojvodine, KUD “Ozorai Arpad” iz Kanjiže, JMMT - Drštvo za mađarsku kulturu iz Novog Sada, Jugoslovenska karitativna organizacija “Lazarus” iz Horgoša, VIFO - Vojvođanski omladinski forum, smešten u Subotici i Prevodilačka radionica “Čuka Zoltan” iz Jermenovaca. Pet hiljada više namenjeno je kanjiškoj Obrazovno - kulturnoj ustanovi KNESA, a 30.000 subotičkom Kulturnom savezu vojvođanskih Mađara. Po 50.000 dinara više u svom budžetu imaće VIVE iz Debeljače i MKUD “Sirmai Karolj” iz Temerina.

KAKO SE U BAČKOJ PALANCI TROŠI NOVAC DOBIJEN PO OSNOVU ISPLATE VIŠKOVA RADNE SNAGE

Slamarica i polovni automobili

Za mesec i po broj nezaposlenih u odseku Republičkog zavoda za zapošljavanje povećao se za 1.300.

Bačka Palanka, - Opština Bačka Palanka, sa 63.000 stanovnika na evidenciji odseka Republičkog zavoda za zapošljavanje sredinom avgusta ima 9.345 građana. Po procenama direktora Dragana Perića, do kraja ovog meseca na spisku će se naći 300 novih imena, da bi do kraja godine broj nezaposlenih mogao dostići 10.000. To znači da bi nezaposlenih, sa 11.500 penzionera i školskom populacijom dostigao polovinu stanovništva ove opštine.
- Jedan deo nezaposlenih radnika biće zbrinut socijalnim programima, ali većina ovdašnjih fabrika koristi zakonsku mogućnost smanjenja radnika po osnovu tehnološkog viška do 10 odsto - kaže Perić.
- Reč je o skoro svim firmama počev od "Sintelona", TV "Dunav" u Čelarevu, "Jedinstva", "Majevice", "Merkura", "Megala", "Građevinara", "Marine", "Budućnosti", a ovih dana i "Nopala". Deo se rešava otpremninom, koja iznosi visinu poslednje bruto plate, tako se do 10 godina staža isplaćuju dve otpremnine, do 10 godina tri, do 30 četiri, za preko tih godina pet otpremnina. Oni koji se nađu na našim spiskovima primaju novčanu naknadu u trajanju od tri do 24 meseca, u zavisnosti od dužine radnog staža, da bi potom bili preneti na spiskove PIOR, gde ostvaruju novčanu naknadu do novog zaposlenja ili penzionisanja. Visina naknade ne može biti manja od 3.400 dinara.

Neophodno udruživanje - Očigledno je da su pojedine firme svojim radnicima, za naše prilike, isplatile solidne novčane iznose - kaže Odbornik TS u SO i budući član opštinske vlade Aleksandar Šunjka. - Međutim, zasada niko nije ponudio nikakav program. Jasno je da sa 5 ili 10 hiljada evra pojedinci ne mogu sami da krenu u legalan i ozbiljan posao, ali zato postoji mogućnost udruživanja. Ako je pet bankarskih radnika napustilo posao i zajedno raspolaže sa 100.000 evra, zašto ne bi otvorili menjačnicu i nastavili da se bave poslom koji znaju. Isto važi, npr, za automehaničare, vozače, metalostrugare, administrativne radnike... O tome se i na nivou opštine mora više raditi.

TK "Dunav" broj radnika je smanjio za 300, a AD "Sintelon" je nedavno za 214 radnika našao povoljno rešenje za obe strane.U ovoj uspešnoj firmi za radnike koji su želeli da napuste fabriku, a uglavnom su to oni kojima nije preostalo puno do penzije, isplatili su naknade u iznosima od 3-15 hiljada evra. Iznos je zavisio od vremena provedenog u fabrici, a ceo posao je urađen u skladu sa Zakonom o radu, kolektivnim ugovorom, i po kriterijumima koje je odredio upravni odbor ove kompanije.
Većina onih koji su novac već dobili još ne znaju šta će s njim. Jedan deo misli da je na godišnjem odmoru a drugi su se uplašili "velikih para". Ima i onih koji su deo novca odvojili za školovanje dece. Manji deo novac je uložio u banku na štednju ili kupio akcije "Hemofarma" ili "Sintelona".
Procenjuje se da se u bačkopalanačkoj opštini ovih dana u opticaju može naći vanrednih 2,5 miliona evra. Oni koji su oslobodili radno mesto i za to dobili mesto, a do penzije imaju 2-3 godine mogu biti komotniji od onih kojima za to treba decenija i više. Najbolje su uložili novac oni koji su ranije, uz posao u fabrici, imali biznis na crno. Oni su kupili neku novu mašinu, uložili u reprodukcioni materijal ili deci obezbedili obrtni kapital za postojeću proizvodnju ili trgovinu. Oni koji su bili jednom nogom u fabrici, a drugom na selu i na njivi, novac su uglavnom iskoristili za obnavljanje dotrajale poljoprivredne mehanizacije, kupovinu zemlje, završetak mini farmi ili kupovini matičnog stada. Najviše novca, ipak, uloženo je u slamarice ili u polovne automobile.

OPŠTINA IRIG SVE SIROMAŠNIJA

Drugo ime za siromaštvo

Irig - Opština Irig, koja je 1992. godine namernom ili slučajnom greškom svrstana u razvijene, mada je već odavno sinonim siromaštva, u poslednje dve godine sve više nazaduje.
- Od 12.200 stanovnika, koliko ih ima po poslednjem popisu samo 650 imaju stalno zaposlenje. Od toga oko 100 je zaposleno u ustanovama koje su budžetski korisnici - kaže predsednik SO Irig Mitar Bursać. - Drugi poražavajući podatak je da se broj domicilnih stanovnika u poslednjoj deceniji smanjio za 2.000 odnosno, za oko 20 procenata. Prilikom prethodnog popisa Irig je imao 11.000 stanovnika, a u proteklom periodu ovde je utočište našlo preko 3.500 izbeglica. Svaki sedmi stanovnik je penzioner, a svaki treći izbeglica.
Gradonačelnik ove varoši, koji je čelnu funkciju u gradu preuzeo pre nekoliko meseci, kaže da u Irigu svi alarmi zvone na uzbunu, ne bi li čuli u Beogradu i Novom Sadu, jer su im sopstvene snage male.
- Privatni sektor - kaže on - nema veći uticaj na ekonomsku snagu opštine, a ni poljoprivreda. Zemljoradničke zadruge koje u svom posedu imaju preko 400 hektara zemlje, u veoma su teškoj situaciji, a ni iriški seljaci sa prosečnim posedom od četiri hektara nisu na listi bogatih. Iriška industija je, takođe, u nezavidnom položaju. Pet postojećih firmi zapošljavaju od 10 do najviše 100 radnika. Firma "Ivo Lola FOR" Vrdnik, od nekadašnjih 130 zadržala je svega 65 ljudi, a trenutno ima posla zahvaljujući programu rotacionih kosačica koje radi za Republičke robne rezerve. Rudarsko-građevinsko preduzeće "Vrdnik" ima 100 radnika, a 50-tak građana zaposleno je u "Frigo-Sremu", nekadašnjem pogonu slovenačkog "Fruktala" koji se poslednjih godina bavi uslužnom preradom voća. Oko 130 Irižana radi u Banji "Termal" i u "Vrdniku".
Na jesen na ubrzanoj aukciji naći će se dva iriška preduzeća: Iriška trgovina i Rudarsko-građevinsko preduzeće koja su još uvek u društvenom vlasništvu. Bursać ocenjuje da je najneizvesnija sudbina firme "Frigo-Srem", jer Slovenci žele da vrate u posed tu firmu, a i Vlada Srbije nagoveštava da će se ići u pravcu postizanja sporazuma. To, međutim, ne dovodi u pitanje vlasnički status iriških vinograda i voćnjaka, jer ne pripadaju ni bivšem Fruktalu ni "Frigo-Sremu". Čuveni iriški voćnjaci, koji se prostiru na oko 200 hektara pre nekoliko godina dati su u zakup firmi "Freš kompani" iz Subotice. Oko 100 hektara vinograda pod kiriju je uzeo "Vino produkt" iz Čoke. To ih je svojevremeno spasilo od propadanja, napominje Bursać, ali naglašava da, istovremeno, "Iriški podrumi" rade sa svega 10 odsto kapaciteta. Stvarnost Iriga je teška, priznaje Bursać, a ni budućnost ne čini svetla, uprkos izdašnom bogatstvu koje je iznedrila priroda.

Prema poslednjim ispitivanjima, voda iz reke Tise, na podrucju od jugoslovensko-madjarske granice do Beceja, ponovo je pogodna za kupanje i zalivanje poljoprivrednih useva. Ispitivanja kvaliteta vode se obavljaju jednom nedeljno i u odnosu na prethodno, pre nedelju dana, kada je registrovano zagadjenje, prema poslednjem ispitivanju doslo je do poboljsanja. (021)

Kako se planira, u beocinskoj cementari ce tokom zime biti ugradjeni filteri koji bi trebalo da obezbede cistiji vazduh i zastitu zivotne sredine u skladu sa standardima Evropske unije. Fabrika bi sa savremenim sistemom filtera, vrednim vise od 4 miliona evra, trebalo da radi od marta. "Pre otprilike mesec dana potpisali smo ugovor i filteri bi trebalo da budu ugradjeni tokom zime, jer je potrebno izvesno vreme da se instalira nova oprema, a zimi je manja potraznja pa je logicno da se tada zaustavi proizvodnja u cementari", kaze industrijski direktor Lafarz BFC-a Martin Turecki. Prema njegovim recima, nakon ugradnje filtera, zagadjenje ce biti cak pet puta manje od zahteva koje postavlja Evropska unija. (021)