GENERALNI KONZUL REPUBLIKE MAĐARSKE U SUBOTICI, JANOŠ HUSAR
Jagma za mađarskim legitimacijama
Vojvođanski Mađari izuzetno zainteresovani za dobijanje mađarske legitimacije pa je već prvog dana u Subotici podneto više od 250 zahteva. - Zakon važi i za nemađarske državljane koji se izjašnjavaju kao Mađari, za decu i bračnog druga
U Subotici je od 7. januara, otvorena kancelarija u kojoj će građani, prvenstveno mađarske nacionalnosti, moći da podnose zahteve za dobijanje mađarske legitimacije koju Zakon o povlasticama predviđa za Mađare izvan granica matične zemlje. Već prvog dana okružna kancelarija, koja je, inače, centralna za celu Vojvodinu, primila je više od 250 zahteva.
Generalni konzul Republike Mađarske, u Subotici Janoš Husar u razgovoru za "Dnevnik" pobliže je objasnio odredbe i pogodnosti ovog statusnog zakona izglasanog u mađarskom parlamentu još 19. juna prošle godine, koji je 1. januara 2002. stupio na snagu. Tačan naziv ovog zakona jeste Zakon o Mađarima koji žive u zemljama u okruženju Mađarske.
U Vojvodini šest kancelarija
U Vojvodini je otvoreno šest kancelarija čiji je zadatak da pomognu strankama oko popunjavanja formulara i davanja kompletnijih informacija o ovoj legitimaciji - kaže Husar. - Otvorene su u Senti, Zrenjaninu, Temerinu, Novom Sadu, Somboru i Subotici, jer mađarska manjina najvećim delom naseljava ove prostore. Ove okružne kancelarije prikupljaju dokumentaciju, prosleđuju je u Generalni konzulat Republike Mađarske u Subotici, odakle se dalje upućuje Ministarstvu unutrašnjih poslova Republike Mađarske, koje odobrava ili odbacuje molbe. Potrebno je priložiti jednu fotografiju veličine kao za pasoš, pasoš ili ličnu kartu. Traži se i poznavanje mađarskog jezika, ili dokument kojim neka mađarska ustanova, institucija ili organizacija potvrđuje da se dotična osoba izjašnjava kao Mađar, odnosno da pripada određenoj mađarskoj organizaciji. Onaj ko želi boravišnu dozvolu, ili mađarsko državljanstvo, ne može da poseduje ovu mađarsku legitimaciju.
|
- Cilj zakona, prvenstveno je da, potpomogne Mađare u okruženju, da na rodnoj grudi sačuvaju svoj nacionalni identitet, jezik, kulturu, i, uopšte, da na ovim prostorima opstanu kao Mađari - rekao je Husar. - Zakon se odnosi na sve one nemađarske državljane koji se izjašnjavaju kao Mađari, koji nemaju useljeničku vizu u Mađarskoj, koji nisu osuđivani, nisu proterani iz Mađarske, i koji se nisu ranije odrekli mađarskog državljanstva. Zakon se odnosi i na bračnog druga, ili decu, koji nisu mađarske nacionalnosti.
Po ovom zakonu, objašnjava Husar, postoje dve vrste davanja: pogodnosti, odnosno povlastice, koje se realizuju na teritoriji Mađarske, i podrška, odnosno pomoć, koja se odnosi na domicilnu zemlju. Pogodnosti će automatski dobiti svi oni koji budu posedovali dotičnu mađarsku legitimaciju, odnosno legitimaciju koja ide uz prvu. Ona se odnosi i na sve članove porodice. Pogodnosti mogu da se koriste na teritoriji Mađarske u domenu kulturnih i naučnih institucija, kroz besplatne posete bibliotekama i dr.
Bez provere stručnosti, imalac mađarske legitimacije može na tri meseca godišnje da dobije radnu dozvolu u Mađarskoj. Na osnovu toga će imati pravo da uplati socijalno i zdravstveno osiguranje, što može u kasnijem periodu da mu se obračuna u penzioni staž. Deca do šest godina i stariji od 65 godina na osnovu legitimacije imaju pravo na besplatan prevoz u Mađarskoj, a oni koji su između ove dve kategorije, četiri puta godišnje imaju pravo da koriste prevoz u Mađarskoj s 90 odsto popusta.
Po Husarovim rečima, drugi deo davanja, koji se ostvaruje u domicilnoj zemlji, jeste podrška (pomoć), koja se ostvaruje putem konkursa. Ovakvu podršku mogu dobiti roditelji koji imaju bar dva maloletna deteta koja nastavu u školi ili predškolskoj ustanovi pohađaju na mađarskom jeziku. Po detetu se dodeljuje 20.000 forinti (oko 160 DEM) godišnje. Predviđena je i pomoć u udžbenicima. Ona sleduje roditeljima čija maloletna deca, ili dete, pohađaju nastavu na mađarskom jeziku. Postoji i kulturna podrška koja podrazumeva izdvajanje para za razvoj mađarskog jezika, književnosti, kulture, održavanje i restauriranje spomenika kulture. I za ovu vrstu pomoći je potrebno konkurisati a to mogu da učine i organizacije.
|
Prednosti u obrazovanju
- Ko poseduje mađarsku legitimaciju, stiče pravo da se obrazuje na različitim nivoima u Mađarskoj. Može da se školuje i u visokoškolskim ustanovama koje se, shodno broju koji država odredi, finansiraju iz buyeta Republike Mađarske. Van tih okvira, imalac ove legitimacije može da konkuriše na bilo koji fakultet u Mađarskoj za samofinansirajuće školovanje. Uz đačku legitimaciju, koja sleduje uz prethodnu, slede pogodnosti u kulturi, putovanju... Postojaće i pedagoška isprava. Na to imaju pravo oni pedagozi koji predaju mađarski kao maternji, odnosno nematernji jezik. Ovi prosvetni radnici imaće pravo na doškolovanje, naravno, u određenom broju. Njima će biti plaćeni troškovi putovanja i stanovanja.
|
Koliko je vremena potrebno da se dođe do dokumenata i koliko važe?
Od trenutka stizanja dokumenata u Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Mađarske, 30 dana. Gotova dokumentacija će moći da se preuzme u Mađarskoj, verovatno u Segedinu, u Okružnoj kancelariji javne uprave i u Budimpešti - veli Husar. - Pet godina, nakon toga se podnosi molba za produženje legitimacije - kaže generalni konzul Republike Mađarske.
Koliko je para mađarska vlada izdvojila za realizaciju ovog zakona?
- Novčani limit će biti izbalansiran u hodu. Prema mojim saznanjima, za realizacuju ovog zakona izdvojena je oko milijarda i po forinti (oko 12.000.000 nemačkih maraka) - dodaje Husar.
Kako u Srbiji gledaju na realizaciju ovog zakona?
- Bez obzira na to da li je reč o manjinskom ili većinskom stanovništvu, nisam uočio protivljenje običnih građana Jugoslavije, a ni zvanične srpske politike - ističe Husar. - Smatram da je to tako iz nekoliko razloga: događaji koji su usledili nakon 5. oktobra 2000. godine, kada je u Jugoslaviji došlo do promene vlasti, drastično su poboljšani dobrosusedski odnosi rukovodstva dve države. Takođe, mislim da srpsko društvo vrlo širokogrudo gleda na realizaciju Statusnog zakona. U globalu, izvan granica matice ne žive samo Mađari, žive i Srbi, recimo u Hrvatskoj, ili Hrvati u Srbiji...Činjenica je da na ovom području, van granica matične države, žive pripadnici njene nacije, koje s maticom povezuje kultura, obrazovanje, nauka, istorija, te ne bi trebalo da iznenađuje interesovanje za Statusni zakon. I srpska vlast će, verovatno, pre ili kasnije, doneti sličnu odluku - da održava kontakte sa Srbima van Srbije, u zemljama koje su u njenom okruženju.
|